Hakendover: het mooiste dorp van Vlaanderen?

woensdag 11 maart 2009

de paardenprocessie op paasmaandag

Hakendover, een bedevaartsdorp

Hakendover kent traditioneel 2 bedevaarten: het Dertienmaal in januari en de paardenprocessie op paasmaandag. Klik in de menubalk voor meer informatie.

Oorsprong

Heel wat bedevaartplaatsen stammen uit de periode van de Contrareformatie (vb. Scherpenheuvel) of de 19e-eeuwse secularisatie (vb. Lourdes, Banneux) tijdens dewelke de Katholieke Kerk haar tanende positie trachtte te restaureren, Hakendover is een typisch voorbeeld van een middeleeuwse bedevaart­plaats. De bouwlegende van de Kerk van de Goddelijke Zaligmaker werd voor het eerst ter schrift gesteld in 1432 door drie kerkmeesters. De kerk beschikte niet over de noodzakelijke relieken en de bouwlegende (de Goddelijke Zaligmaker was als dertiende werk­man zelf aanwezig bij de bouw van zijn kerk) moest dat gebrek opvangen. De bouwlegende bezorgde de kerk het nodige cachet en vooral in de eerste helft van 15e eeuw steeg het belang van Hakendover als begankenisplaats. Getuigen hiervan zijn de uitbreiding van de kerk in deze periode en het 15e-eeuwse retabel dat de legende aan­schouwelijk voor­stelt. Als we de kronieken mogen geloven deden zich hier tal van mirakels voor.

Vruchtbaarheidscultus

Toch is de legende meer dan zo maar een middeleeuwse uitvinding. Ze bevat duidelijk voor-christelijke elementen. Vooral de cultus van de Drie Maagden of de Drie Gezusters is een motief dat in de streek veelvuldig opduikt. Wellicht moet het worden gezien als een kerstening van de drie Keltische godinnen die de 'toegang' naar de andere wereld langs een bron bewaakten. De bron, de boom en de gewijde aarde (in de meeste bedevaartplaatsen treffen we slechts één van deze motieven aan) zijn als gegeven duidelijk van Keltische of Germaanse oorsprong. Bedevaarders (thans vooral Nederlanders) nemen takjes van de spikdoorn, water van de Salvatorbron en gewijde aarde van het kerkhof mee als remedie tegen of ter voorkoming van allerlei onheil. Ook de paardenprocessie op paasmaandag draagt iets in zich van een voor-christelijke vruchtbaarheidscultus. De processie begeeft zich over de akkers naar het topje van de Tiense Berg, zowat de 'poort' van de vruchtbare Haspengouw. Daar stormen de paarden in drie toeren rond het volk waarna ze de zegen krijgen. De legende gaf ook het ontstaan aan een merk­waardiger bedevaart, nl. die van het Dertienmaal op 16 en 17 januari. Een volledig Dertienmaal omvat dertien toeren tussen de kerk van de Goddelijke Zaligmaker en de O.-L.-V.-ten-Steenkapel te Grimde (waar volgens de overlevering de Drie Maagden zouden begraven liggen), in totaal ongeveer 42 km. In dezelfde periode viert men eveneens het feest van de kerkwijding ("Hakendoverwijn").

Geen opmerkingen: